«Κάθε Έλληνας πολίτης που μπορεί να φέρει όπλα είναι υποχρεωμένος να συντελεί στην άμυνα της Πατρίδας, σύμφωνα με τους ορισμούς των νόμων».

Αυτός είναι ο κανόνας που διέπει βάσει του νόμου όλους τους άρρενες πολίτες, εκτός κι αν είσαι γνωστός ποπ καλλιτέχνης, ποδοσφαιριστής, γνωστός υπουργού, ανιψιός στρατηγού ή τυχαίνει να έχεις το σωστό δίκτυο ανθρώπων, οπότε οι νόμοι μπορεί να γίνουν λιγάκι πιο ελαστικοί και στα μέτρα σου, να εκπέσεις ορισμένων υποχρεώσεων ή ακόμα η Πατρίδα να κάνει τα στραβά μάτια και να σε απαλλάξει από τις ενοχλητικές υποχρεώσεις. Εάν εντάσσεσαι σε μια από τις παραπάνω κατηγορίες, η παρακάτω ενημέρωση προφανώς δεν σε αφορά. Για όλους τους υπόλοιπους οι οποίοι τα βρίσκουν σκούρα με την ιδέα να συμβιβαστούν πολιτικά, ηθικά ή ψυχολογικά με τον παραλογισμό του στρατιωτικού μηχανισμού οι επιλογές περιορίζονται στα εξής.

Για όσους πάνε στρατό

Σφίγγεις τα δόντια και δοκιμάζεις να πας, είτε για να μην έρθεις αντιμέτωπος με τις υστερίες και τις πιέσεις της οικογένειας, είτε γιατί δεν θες να μπλέξεις με τις διάφορες κυρώσεις που προβλέπονται για τους ανυπότακτους, είτε γιατί θες να ξεμπερδεύεις με την αβεβαιότητα για να βγεις στην αγορά εργασίας και η χρόνια εσωτερική προετοιμασία σε κάνει να πιστεύεις πως ακόμα κι αν δεν περάσεις καλά, τουλάχιστον θα αντέξεις. Εάν όμως δεν αντέξεις ή επιλέξεις να φύγεις, βάσει νόμου κηρύσσεσαι λιποτάκτης, αναζητείσαι και δικάζεσαι για πλημμέλημα με ελάχιστη ποινή φυλάκισης (πρακτικά με αναστολή) τους έξι μήνες και πρόστιμο χιλίων ευρώ για κάθε μήνα λιποταξίας με ανώτατο ποσό τις έξι χιλιάδες. Το πρόστιμο αναλαμβάνει να εισπράξει η εφορία, η μη εμπρόθεσμη αποπληρωμή του επιβαρύνεται με 2% κάθε μήνα. Ο λιποτάκτης δεν απαλλάσσεται από την υποχρέωση στράτευσης μετά το πέρας της δίωξης.

Για όσους δεν πάνε

Απαλλαγή / Ι5

Ι5. Ο στρατός αποκλείει από την υποχρέωση θητείας άτομα με σοβαρές σωματικές και ψυχολογικές παθήσεις. Πρέπει να έχεις πάθηση που θα σε δυσκολέψει ή θα καταστήσει την θητεία σου επικίνδυνη για σένα ή για τους άλλους ή απλά να πείσεις τους στρατιωτικούς γιατρούς για κάτι τέτοιο. Το Ι5 απαλλάσσει από την υποχρέωση στράτευσης εφόσον βεβαίως επιτευχθεί. Δυο είναι τα βασικά προβλήματα με το Ι5 είναι: σε προσωπικό επίπεδο για όποιον δεν έχει εμφανή και πειστική πάθηση η διαδικασία συνήθως ιδίως για ψυχολογικές παθήσεις είναι μακρά (έως και 3 χρόνια) και ψυχοφθόρα. Στο πολιτικό επίπεδο, το “κίνημα” των απαλλαγών δεν κατάφερε ποτέ να θέσει στη δημόσια συζήτηση λόγο για το ζήτημα του στρατού και της θητείας.

Για όσους λοιπόν θεωρούν σημαντικό το πολιτικό αποτύπωμα που θα αφήσει η πράξη τους.

Εναλλακτική πολιτική κοινωνική υπηρεσία ή απλά εναλλακτική θητεία των αντιρρησιών συνείδησης.

Από το 1998 κατοχυρώθηκαν και στην Ελλάδα κάποια δικαιώματα των αντιρρησιών συνείδησης. Αργότερα, ο Ν. 2510/1997 δημιουργεί το πρώτο θεσμικό πλαίσιο για θητεία με άλλη μορφή και έξω από τον στρατό. Όχι διαπνεόμενο από αίσθημα δικαιοσύνης όπως θα ήθελε ο τότε νομοθέτης να πιστεύουμε αλλά κυρίως για να ικανοποιήσει προσχηματικά την απαίτηση του κινήματος των αντιρρησιών συνείδησης και να συμμορφωθεί προς τις κοινοτικές οδηγίες. Έτσι ο κανονισμός που διέπει τις πρώτες εναλλακτικές θητείες είναι σαφέστατα τιμωρητικός, με συνέπεια οι πρώτοι ιδεολογικοί αντιρρησίες που στέλνονται για υπηρεσία να την εγκαταλείψουν με δημόσια δήλωση και ξανακηρυχθούν ανυπότακτοι. Η διάρκεια της ανερχόταν στη διάρκεια της θητείας προσαυξημένη κατά 18 μήνες. Έπειτα η εκπλήρωση της εναλλακτικής θητείας πραγματοποιείται εκτός νομών Αττικής, Θεσσαλονίκης, γέννησης ή διαμονής των ενδιαφερομένων και εκτός των μεγάλης πληθυσμιακής πυκνότητας αστικών κέντρων (σήμερα Πάτρα, Λάρισα, Βόλος και Ηράκλειο).

Δεν αναγνωρίζονται ως αντιρρησίες συνείδησης όσοι έχουν ζητήσει και λάβει άδεια οπλοφορίας, έχουν υπηρετήσει σε ένοπλες δυνάμεις του ελληνικού ή ξένου κράτους κατά το παρελθόν, έχουν καταδικαστεί ή εκκρεμεί σε βάρος τους ποινική δίωξη για αδικήματα που σχετίζονται με τη χρήση βίας. Για το ελληνικό στρατιωτικό σύστημα η αλλαγή της συνείδησης προς το ελευθεριακότερο δεν γίνεται δεκτή. Αντιθέτως, οποιοσδήποτε που υπηρετεί την εναλλακτική θητεία μπορεί να παραιτηθεί από αυτήν και να καταταγεί στις Ένοπλες Δυνάμεις.

Οι φορείς στους οποίους πραγματοποιείται η εναλλακτική θητεία μεριμνούν για τη σίτιση και στέγαση των ενδιαφερομένων και αν δεν έχουν τη δυνατότητα για κάτι τέτοιο, ορίζεται χρηματική αποζημίωση της τάξης των 200 €.
Επιπλέον όποιος επιθυμεί να εκπληρώσει εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία πρέπει να πείσει την επιτροπή που αποτελείται από δύο ακαδημαϊκούς, δύο ανώτερους αξιωματικούς και έναν ανώτατο δικαστικό ότι η άρνησή τους απορρέει από μία γενική αντίληψη για τη ζωή, βασισμένη σε συνειδητές θρησκευτικές, φιλοσοφικές ή ηθικές πεποιθήσεις, που εφαρμόζονται από αυτόν απαράβατα και εκδηλώνονται με τήρηση ανάλογης συμπεριφοράς. Η αποδοχή όλων των παραπάνω περιοριστικών όρων δεν φαίνεται να είναι αρκετή. Μεταξύ άλλων ή ειδική επιτροπή έχει γνωμοδοτήσει αρνητικά σε περιπτώσεις αντιρρησιών οι οποίοι διέμειναν έστω για ένα βράδυ σε στρατόπεδο. Τα στατιστικά στοιχεία μιλούν εύγλωττα. Από το 2007 λιγότεροι από 1 στους 10 των μη θρησκευτικών αρνητών που εξετάστηκαν από την επιτροπή πήραν θετική γνωμάτευση για να εκπληρώσουν την εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία.
Το 2004 η διάρκεια της εναλλακτικής θητείας μειώθηκε επιπλέον στους 2ν-1 μήνες, όπου ν = “διάρκεια υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας του αιτούντος” και από το 2011 παραμένει στους 15 μήνες για όσους είναι υπόχρεοι πλήρους θητείας, 12 για τους υπόχρεους 9μηνης θητείας κτλ. Όσοι είναι άνω των 35, δικαιούνται να εξαγοράσουν το υπόλοιπο της υπηρεσίας τους αφού πρώτα εκπληρώσουν τους δυο πρώτους μήνες.

Παράλληλα, ενώ το δικαίωμα τοποθέτησης στον φορέα εκπλήρωσης της εναλλακτικής θητείας εξακολουθεί να παραμένει στην αρμοδιότητα του ΓΕΕΘΑ, τα τελευταία χρόνια έχει σταματήσει η τακτική ο αντιρρησίας να τοποθετείται όσο δυνατόν μακρύτερα από το σπίτι του (από την Αθήνα στο Σιδηρόκαστρο, από τη Θεσσαλονίκη στα Λεχαινά Ηλείας κλπ.) και τώρα πλέον οι περισσότεροι εκτελούν την υπηρεσία σε πιο λογικές αποστάσεις.
Τέλος, όσοι αρνηθούν να αναλάβουν υπηρεσία, δεν εμφανιστούν στον φορέα ανάληψης ή αποχωρήσουν αδικαιολόγητα από την υπηρεσία, καθίστανται αυτόματα ανυπότακτοι.

Ανυπότακτοι / αντιρρησίες συνείδησης που αρνούνται να εκπληρώσουν εναλλακτική θητεία (ολικοί αρνητές).

Οι στρατεύσιμοι που έχουν εγγραφεί στα στρατολογικά μητρώα κατά την διαδικασία του περιοδεύοντος, καλούνται για κατάταξη μέσω των αστυνομικών υπαλλήλων στη δηλωμένη διεύθυνση του στρατεύσιμου. Για όσους δεν παρουσιάζονται στις μονάδες κατάταξης, χωρίς να έχουν κάνει πιο πριν αίτηση για αναβολή ή εναλλακτική υπηρεσία, διενεργείται διαδικασία αναζήτησης. Τυπικά όλη η διαδικασία της αναζήτησης των προσώπων της κατηγορίας αυτής δεν υπερβαίνει τους 6 μήνες από την ημερομηνία υποχρέωσης για κατάταξη. Μετά την παρέλευση του 6μήνου τα στρατολογικά γραφεία κηρύσσουν ανυπότακτους τους μη καταταγέντες στρατευσίμους και εφέδρους που δεν εντοπίστηκαν και ενημερώνουν τις αρμόδιες διοικητικές, στρατιωτικές δικαστικές και αστυνομικές αρχές.
Για την ανυποταξία, όπως και για τα υπόλοιπα αδικήματα οι κυρώσεις χωρίζονται σε δυο κατηγορίες, στις ποινικές και στις διοικητικές.
Στις διοικητικές κυρώσεις περιλαμβάνονται: 6μηνη εξαγοράσιμη  προσαύξηση στη διάρκειας τη θητείας και διοικητικό πρόστιμο των 6000 €, το οποίο εισπράττεται από την εφορία και η μη εμπρόθεσμη αποπληρωμή του επιβαρύνεται με 2% κάθε μήνα. Επίσης, αρκετές διοικητικές και επαγγελματικές αρχές απαιτούν πιστοποιητικό εκπληρωμένων στρατιωτικών υποχρεώσεων.
Ο ανυπότακτος παραπέμπεται σε δικαστήριο συνήθως 2 – 4 χρόνια μετά την κήρυξή του ως τέτοιου. Από το 2003 η ανυποταξία είναι πλημμέλημα και δεν απαιτείται η παράσταση του κατηγορούμενου στο δικαστήριο. Η δίκη μπορεί να διεξαχθεί και ερήμην. Ενώ τυπικά για το αδίκημα προβλέπονται ποινές φυλάκισης (με αναστολή) έως και δυο έτη όλες οι πρόσφατες αποφάσεις που αφορούσαν σε ανυπότακτους δεν ξεπέρασαν τους οκτώ μήνες πρωτόδικα. Στο εφετείο συνήθως οι ποινές μειώνονται ακόμα περισσότερο. Το αδίκημα της ανυποταξίας όπως και αυτό της λιποταξίας μπορεί να μεταβληθεί ανάλογα με την απαιτούμενη ετοιμότητα των ενόπλων δυνάμεων. Η πατρίδα η οποία κατά τα άλλα νοιάζεται τόσο πολύ για την τύχη των μανάδων μας σε περίπτωση εισβολής του εχθρού, βάσει των ισχυόντων νόμων επιφυλάσσει έως και εκτέλεση για όσα από τα παιδιά τους επιλέξουν την ανυποταξία για ηθικούς, ιδεολογικούς ή θρησκευτικούς λόγους σε περίοδο αμυντικών ή επιθετικών εχθροπραξιών.

Στα πλαίσια του ελληνικού και του ευρωπαϊκού δικαίου αμφισβητούνται έντονα και βάσιμα

• η αρμοδιότητα ή το δικαίωμα της εξεταστικής επιτροπής για τους αντιρρησίες συνείδησης, είτε του στρατοδικείου να κρίνουν ή να εκδικάζουν επιλογές συνείδησης πολίτη.
• η νομιμότητα της χρηματικής ποινής, ενώ ήδη εκδικάζονται από άλλο δικαστήριο για το ίδιο αδίκημα όσοι κηρύσσονται ανυπότακτοι.
• οι συνθήκες εκπλήρωσης της εναλλακτικής κοινωνικής υπηρεσίας ως προς τον τιμωρητικό τους χαρακτήρα.

Κάπως διαφορετικά αντιμετωπίζει ο νόμος ανυπότακτους εξωτερικού και διάφορες κατηγορίες λιποταξίας. Η εξέταση όλων των διαφορετικών περιπτώσεων δεν αποτελεί σκοπό του παρόντος ούτως ή άλλως συνοπτικού οδηγού.